Van afstemmen naar leiden

In het vorige artikel hebben we uitgelegd dat goed afstemmen op andere mensen nodig is als je met hen gemakkelijk in contact wilt treden. Dit is evenzeer gewenst als je ook de verdere communicatie positief wilt beïnvloeden. ‘Eerst afstemmen, dan pas gaan leiden’ is een basiswet van de interpersoonlijke communicatie. Hiermee wordt bedoeld dat de ander pas zijn volledige aandacht naar jou zal gaan richten als je eerst zelf op die ander bent afgestemd. In dit artikel willen we nader ingaan op het verfijnd afstemmen op gedrag en emoties.

Afstemmen op gedrag

Als je twee mensen in gesprek ziet die goed contact met elkaar hebben, dan zie je bij beiden ook vaak opmerkelijke overeenkomsten in hun lichaamshouding en lichaamsbeweging. Beiden staan geleund op een been, hebben een arm in de zij, zitten achterover in hun stoel, hebben hun handen ineengevouwen, maken dezelfde gebaren, hebben een glas of een pen in de hand, etc.

Omgekeerd betekent dit dus dat je de afstemming op de ander kunt bevorderen door de meest opvallende kenmerken in de houding en de gebaren van de ander te gaan spiegelen. Misschien lijkt je dat erg raar en ongemakkelijk om te doen. Bijvoorbeeld omdat je dan het gevoel hebt een kunstje te vertonen. Of omdat je het gevoel hebt dat de gebaren van de ander niet bij jou passen. Of omdat de ander jouw gespiegel zal opmerken en zich eraan zal storen.

Praktijkervaring leert dat het laatste trouwens erg mee valt. Als je het bij de ander navraagt, zul je bijna altijd horen dat hij of zij helemaal niet in de gaten had dat je aan het spiegelen was, terwijl jij misschien al het gevoel had dat je flink aan het overdrijven was. Wij vinden niettemin dat het geen zin heeft om actief te gaan spiegelen als je jezelf er niet comfortabel bij voelt, want dan gaat het juist ten koste van je eigen concentratie en communicatie.

Kies dan voor een meer bescheiden aanpak die wel bij je past. Onze tip is om tijdens een gesprek met een ander af en toe eens te bekijken in hoeverre jouw gedrag verschilt van dat van de ander. Pas dan iets in je eigen gedrag aan op een manier die je op dat moment zelf prettig vind en die het verschil wat kleiner maakt.

Een voorbeeld. Stel tijdens een verkoopgesprek raak je wat geïrriteerd. Je merkt vervolgens op dat jij heel alert rechtop met je ellebogen op tafel zit te praten en gericht bent op één specifiek onderwerp terwijl je de ander scherp aankijkt. Je gesprekspartner ligt echter lui achterover in zijn stoel met gevouwen handen in zijn nek en is starend naar het plafond aan het filosoferen. Je zou dan kunnen besluiten om ook zelf iets meer te ontspannen, wat meer tegen de rugleuning van je stoel te gaan zitten en je blik af en toe ook wat te laten dwalen. Na deze afstemming zal je gesprekspartner zich geleidelijk ook wat meer op jou gaan richten. Ga je zelf na een tijdje weer in een actievere houding zitten, dan zul je zien dat die ander je daarin vanzelf gaat volgen.

Afstemmen op emotie

Als twee mensen goed contact hebben, valt je waarschijnlijk ook op dat ze hun emoties aan het matchen zijn. Beiden hebben plezier, zijn serieus, zijn stil of fluisteren geheimzinnig tegen elkaar. Ook hier is het omgekeerde waar dat aanpassing aan de emotionele toestand van de ander de afstemming bevordert.

Emoties zie je echter in veel aspecten tegelijkertijd terug: lichaamsbeweging, stemvolume, stemtoon, ademhaling, gezichtsuitdrukking, etc. Je moet wel een waar toneelspeler zijn om de emoties van de ander goed te kunnen spiegelen en dat is niet voor iedereen weggelegd. Toch kun je ook op dit vlak meer aan afstemming doen dan je misschien denkt. Een handige vuistregel is om je even in te leven. Hoe zou jij de emotie van de ander laten zien als jij die had? Dat geeft je een goed handvat om zo natuurlijk mogelijk af te stemmen.

Een voorbeeld. Je spreekt je collega Marian bij de koffieautomaat. Zij begint direct enthousiast te vertellen over de golf-clinic die ze in het afgelopen weekeinde heeft gedaan. Het plezier straalt werkelijk van haar af. Het onderwerp golfen interesseert jou echter geen bal. Je hebt werkelijk helemaal niets met die sport en zou veel liever willen met haar willen praten over een hele boeiende roman die je aan het lezen bent. De verkeerde standaardreactie is dan om met een namaak glimlach beleefd te gaan zeggen: “hm, je bent lekker buiten geweest, zo te horen”. Dan stem je namelijk alleen af op het gespreksonderwerp en nauwelijks op haar emoties. Marian zal je beleefdheid in ontvangst nemen en tegelijkertijd gevoelsmatig opmerken dat je zelf eigenlijk helemaal niet geïnteresseerd bent.

Wat je in plaats hiervan kunt doen is de inhoud laten voor wat hij is en je inleven hoe het voelt als jij ergens enthousiast over bent. Je hoeft dan eigenlijk niets meer te zeggen, want je stemt dan emotioneel heel natuurlijk af op Marian. Wil je daarnaast toch nog iets zeggen, benoem dan haar zichtbare emotie: “nou, je straalt nog steeds van geluk”. Zij zal zich daardoor als persoon heel erg begrepen voelen en waarschijnlijk ook snel vragen hoe jouw weekeinde was. En je kunt op die manier gemakkelijker de inhoudelijke draai maken naar jouw favoriete onderwerp. “Ik ben ook erg opgetogen en wel over een heerlijke roman die ik aan het lezen ben ….”.

Probeer het afstemmen op gedrag en emoties zelf eens uit op een voor jou natuurlijke manier. En ervaar dat de ander zijn aandacht als vanzelf meer op jou gaat richten.

Meer weten over communicatie? Volg dan één van onze cursussen