Vroeger werd er bij intelligentie vooral gekeken naar iemands IQ (intelligentiequotiënt).
In 1998 publiceerde Daniel Goleman in Harvard Business Review zijn baanbrekende artikel “What makes a leader” en daarmee introduceerde hij het begrip emotionele intelligentie (EQ) in de wereld van organisaties.
Definitie: Emotionele intelligentie (EQ) is het intelligent omgaan met emoties. De emotionele intelligentie is het vermogen om emoties van jezelf en van anderen waar te nemen, te interpreteren en te reguleren. Bij emotionele intelligentie hoort ook het vermogen om de emoties te gebruiken als leidraad bij het denken en handelen.
EQ wordt ook wel omschreven als de combinatie van intrapersoonlijke (gericht op omgang met eigen emoties) en interpersoonlijke (gericht op omgang met anderen) intelligentie.
Emotionele intelligentie is waarneembaar en toepasbaar in de dagelijkse praktijk.
Het gaat niet slechts om kennis van emoties en hun werking; de publicaties van de laatste jaren over EQ zijn vooral gericht op hoe individuele personen EQ kunnen toepassen in hun dagelijkse gedrag (zelfmanagement) en in hun samenwerkingsrelaties teneinde een bepaald resultaat te bereiken.
Persoonlijkheidskenmerken van mensen met een goed ontwikkeld EQ
De kern van emotionele intelligentie is het samenspel tussen voelen en denken. Wanneer het voelen en denken goed op elkaar zijn afgestemd, blijkt dit de emotionele intelligentie te verhogen.
Globaal geformuleerd vallen de volgende persoonlijkheidskenmerken onder emotionele intelligentie:
- Aanpassingsvermogen Flexibiliteit en realisme. Mensen met een hoog EQ zijn realistisch en goed in staat om op (veranderende) omstandigheden in te spelen en er soepel mee om te gaan
- Omgang met emoties Stress en impulsief gedrag. Mensen met een hoog EQ kunnen het opbrengen om emoties, impulsen te reguleren en te werken aan iets wat ze op langere termijn willen bereiken
- Algemene gemoedstoestand Optimisme. Mensen met een hoog EQ denken positief over hun eigen mogelijkheden en laten zich niet snel uit het veld slaan
- Interpersoonlijk EQ Empathie: Inlevingsvermogen en invoelend vermogen. Mensen met een hoog EQ zijn empathisch, d.w.z. kunnen zich goed verplaatsen in de gevoelens van anderen
- Intrapersoonlijk EQ Inzicht in de eigen emoties: zelfkennis. Mensen met een hoog EQ zijn zich bewust van hun eigen emoties en van wat ze voelen
- Sociale en samenwerkingsvaardigheden Mensen met een hoog EQ kunnen goed met zowel bekenden als vreemden omgaan
Mijn ervaring is dat heel veel leidinggevenden en managers nogal wat achterstallig onderhoud hebben op het vlak van zowel de intrapersoonlijke als de interpersoonlijke vaardigheden en daarom onvoldoende in staat zijn hun boodschappen goed af te stemmen op de persoon die voor hen staat.
Is EQ nou soft of kun je er echt wat mee?
De realiteit is dat er in veel organisaties nogal sceptisch tegen EQ wordt aangekeken omdat het nogal “soft” en niet-meetbaar zou zijn. Men gaat liever uit van meetbare zaken als IQ en vakkennis en -ervaring als men gaat bepalen wie goed functioneert en/of promotie maakt.
IQ en vakkennis zijn inderdaad belangrijk, maar iemands EQ bepaalt uiteindelijk of hij succesvol zal zijn in een organisatie. Dit geldt zowel voor managers en leidinggevenden (die zichzelf en anderen moeten aansturen) als voor niet-leidinggevende werknemers die in de dagelijkse praktijk veelvuldig moeten samenwerken met collega’s.
Drie reflectievragen om je meer bewust te worden van het nut van EQ
Het goede nieuws is: EQ is geen vast gegeven en je kunt leren om er beter in te worden.
Eenvoudige startoefening: Als je jezelf de onderstaande vragen dagelijks stelt vóórdat je iets gaat zeggen zal dit je helpen te reflecteren op je emotionele gedrag, dit gedrag beter te begrijpen en uiteindelijk dit gedrag beter te managen.
- Moet ik dit werkelijk gaan zeggen?
- Moet ik dit werkelijk gaan zeggen?
- Moet ik dit werkelijk nu gaan zeggen?
Het kost maar enkele seconden om deze vragen aan jezelf voor te leggen voordat je zegt wat je wil gaan zeggen en het kan je een hele hoop ellende besparen.